Την συναρπαστική ιστορία του καπνού που βοήθησε στην οικονομική ανόρθωση του ελληνικού κράτους, παρουσίασε η «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο, την περασμένη Δευτέρα 5 Φεβρουαρίου 2024 στο COSMOTE HISTORY. Θα προβληθεί σε επανάληψη την Κυριακή 11 Φεβρουαρίου, στις πέντε το απόγευμα.
Η Μηχανή του Χρόνου βρέθηκε στις μεγαλύτερες καπνουπόλεις της Ελλάδας. Στη Ξάνθη, στη Δράμα, στην Καβάλα, στη Θεσσαλονίκη και στο Αγρίνιο, προκειμένου να καταγράψει τις αφηγήσεις των τελευταίων καλλιεργητών, καπνεργατών και καπνεμπόρων.
Τα καπνά ήταν προσοδοφόρα καλλιέργεια γιατί μπορούσαν να καλλιεργηθούν παντού. Σε μικρές εκτάσεις ακόμα και σε ορεινά – ξερικά μέρη.
Η Μακεδονία και η Θράκη έβγαζαν τα καλύτερα και πιο περιζήτητα καπνά σε όλο τον κόσμο. Τα αποκαλούμενα «ανατολικά καπνά».
Η φορολογία του καπνού
Τον 19ο αιώνα, Έλληνες καπνέμποροι ασχολήθηκαν με το εμπόριο καπνού στην Ελλάδα, στη Μικρά Ασία, στην Αίγυπτο αλλά και στην Ευρώπη. Το εμπόριο και η καλλιέργεια άνθισε και η Οθωμανική αυτοκρατορία επέβαλλε σκληρή φορολογία για να καλύψει τις υποχρεώσεις της.
Το ίδιο έκανε και ο Τρικούπης, όταν ιδρύθηκε το ελληνικό κράτος. Τα έσοδα ήταν πολλά αλλά υπήρξε και λαθρεμπόριο. Το κράτος αντέδρασε υποχρεώνοντας τους κοινοτάρχες να καταδίδουν τους απείθαρχους συγχωριανούς. Συχνά ήταν τα μπλόκα της χωροφυλακής σε αγροτικούς δρόμους και οι έφοδοι σε ύποπτα σημεία. Μέχρι και κόμμα ιδρύθηκε που το ονόμαζαν Κόμμα Διαμαρτυρόμενων Καπνιστών.
Φορολογία στον καπνό επέβαλλε αργότερα και η βασίλισσα Φρειδερίκη που ήταν φανατική καπνίστρια, προκειμένου να φτιάξει τις παιδοπόλεις.
Οι ξένοι εμπορικοί οίκοι
Αμερικανοί αλλά και Ευρωπαίοι όταν είδαν ότι δεν μπορούν να συναγωνιστούν τα ανατολικά καπνά ήρθαν στην Μακεδονία και στη Θράκη και ίδρυσαν εμπορικούς οίκους ώστε να διαχειρίζονται οι ίδιοι τα καπνά.
Η εκπομπή παρουσιάζει τα ψέμματα των μεγάλων καπνοβιομηχανιών, ώστε να πείσουν τον κόσμο ότι δήθεν το τσιγάρο κάνει καλό στην υγεία. Ξόδεψαν τεράστια ποσά σε διαφημίσεις, βάζοντας ακόμα και γιατρούς να καπνίζουν και να λένε ότι το κάπνισμα με συγκεκριμένη μάρκα δεν πειράζει το λαιμό.
Έρευνα επεισοδίου: Τζέννη Διονυσοπούλου – Λίλα Βουργαζοπούλου
Στην εκπομπή μιλούν:
Kλεοπάτρα Χαλβατζόγλου –ιστορικός πολιτισμού μουσείου καπνού Δήμου Καβάλας,
Ιωάννης Βύζικας – πρόεδρος ινστιτούτου κοινωνικών κινημάτων & καπνού Καβάλας,
Γεωργία Μπακάλη – διδάκτωρ ιστορίας, Δράμα
Μαρία Πέτρα – βιομηχανική αρχαιολόγος – μουσειολόγος, Ξάνθη
Αναστάσιος Τεφρωνίδης – ιστορικός ερευνητής-συλλέκτης, Ξάνθη
Λίνος Υφαντής – διδάκτωρ ιστορίας και αρχαιολογίας – φιλόλογος
Μαρία Αγγέλη – Διδάκτωρ Κοινωνικής λαογραφίας, Αγρίνιο
Ευθύμιος Αδάμης – φιλόλογος – ιστορικός ερευνητής, Αγρίνιο
Ζοζέτα Μηλιοπούλου – Αν. καθηγήτρια επικοινωνίας αμερικανικού κολλεγίου Ελλάδος
Νότης Ανδρέογλου – Γεν. Δ/ντής Ξενοδοχείο Hydrama, Δράμα
Ιωάννα Θεοδωράκη – καπνοκαλλιεργήτρια, Δοξάτο Δράμας
Αλέξανδρος Τουρφαντίδης – καπνοκαλλιεργητής, Δοξάτο Δράμας
Δημήτρης Καλαϊτζής – καπνοκαλλιεργητής, Δοξάτο Δράμας
Μαρία Χατζηδημητρίου – καπνοκαλλιεργήτρια , Δοξάτο Δράμας
Δημήτρης Καρατσώλης – πρώην καπνέμπορος, Ξάνθη
mixanitouxronou.gr