Μέσα σε τρεις μήνες, ο νέος πρόεδρος κατάφερε να φέρει τα πάνω κάτω στην παγκόσμια σκηνή, να ξεκινήσει έναν εμπορικό πόλεμο, να δημιουργήσει αναστάτωση εντός κι εκτός ΗΠΑ μέσα σε ένα θολό τοπίο, όπου κανείς δεν μένει ανεπηρέαστος -ούτε καν ο ίδιος
Αυτό είναι εν ολίγοις το ορμητικό αποτύπωμα των πρώτων 100 ημερών, που συμπληρώνονται σήμερα Τρίτη 29 Απριλίου, της διακυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ. Στην ίδια την Αμερική πρώτα, αλλά και σε όλο τον πλανήτη. Της πιο εκρηκτικής, στρεσογόνας και πολυσυζητημένης έναρξης αμερικανικής προεδρικής θητείας του μεταπολεμικού κόσμου. Με τον διεθνή ρόλο των ΗΠΑ πιο καθοριστικό από κάθε άλλη φορά, ασφαλώς λόγω Τραμπ – αλλά και αινιγματικό.
Ο ίδιος ο Τραμπ προχώρησε άμεσα, με πυγμή και αποφασιστικότητα, στις πρώτες 100 ημέρες της θητείας του, με αλλεπάλληλα Εκτελεστικά Διατάγματα ώστε να πείσει για την αντιστοίχηση λόγων και έργων, υλοποιώντας το Trump 2.0. Και τα πρώτα «θύματα» των 100 αυτών ημερών της νέας διακυβέρνησης Τραμπ είναι ορατά, σε όλα τα επίπεδα, εντός και εκτός ΗΠΑ. Από το δολάριο και τις χρηματαγορές μέχρι τους μετανάστες και τα πανεπιστήμια και από τους δημοσίους υπαλλήλους μέχρι τις αυτοκινητοβιομηχανίες, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, την USAID και τα μεγάλα διεθνή deals.
ΤΟ ΔΟΛΑΡΙΟ
Πτώση κατά 10,33%
«Μεγάλη Αμερική ίσον αδύναμο δολάριο». Από τις 20 Ιανουαρίου, το δολάριο έχει διολισθήσει, καθώς οι επενδυτές αποσύρονται από τα αμερικανικά assets εν μέσω των διαδοχικών διεθνών κρίσεων που προκαλούν οι επιλογές του προέδρου. Ο πόλεμος των δασμών προκάλεσε έντονες ρευστοποιήσεις και το αμερικανικό νόμισμα αποδυναμώνεται σταδιακά ως ένα από τα ασφαλή επενδυτικά καταφύγια. Εχει υποχωρήσει κατά 9% έναντι του καλαθιού των βασικότερων νομισμάτων (10,33% έναντι του ευρώ), στο χειρότερο ξεκίνημα έτους εδώ και μισό αιώνα. Πολλοί αναλυτές θεωρούν συνειδητή επιλογή του Τραμπ την πολιτική για εξασθένηση του δολαρίου, καθώς εκτιμά ότι το ακριβό δολάριο δυσκολεύει τις εξαγωγές, διευρύνει το εμπορικό έλλειμμα, υπονομεύει την εγχώρια παραγωγή και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Εχοντας διακηρύξει ότι μάχεται ώστε οι ΗΠΑ να επανακτήσουν το ανταγωνιστικό βιομηχανικό πλεονέκτημά τους, υιοθετεί ακόμη και παράτολμα μέτρα, όπως οι καθολικοί δασμοί. Τούτο, όμως, προκαλεί ανησυχία στους ισχυρούς ξένους επενδυτές για την ασφαλή προοπτική της αμερικανικής οικονομίας.
Ο ΙΔΙΟΣ
Δημοτικότητα στο ναδίρ
«Θύμα» των πρώτων 100 ημερών της διακυβέρνησης Τραμπ είναι και η δημοτικότητα του ίδιου του προέδρου, σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις του CNBC All-America και των Reuters/Ipsos. Βασικά συμπεράσματα ότι η οικονομική αισιοδοξία που συνόδευσε την επανεκλογή του έχει εξαφανιστεί. Οι περισσότεροι Αμερικανοί πιστεύουν ότι η οικονομία θα χειροτερεύσει. Σύμφωνα με την πρώτη δημοσκόπηση, το 44% επιδοκιμάζει τους συνολικούς χειρισμούς του Τραμπ και το 51% τούς απορρίπτει. Στην οικονομία η αντιστοιχία είναι 43%-55%. Ιδιαίτερα μάλιστα αποδοκιμάζονται οι οριζόντιοι δασμοί με διαφορά 49%-35%, ως αρνητικοί για τους Αμερικανούς εργαζόμενους, τον πληθωρισμό και την οικονομία. Το 57% πιστεύει ότι σύντομα οι ΗΠΑ θα βρεθούν ή βρίσκονται ήδη σε ύφεση. Μόνο στο Μεταναστευτικό, η απέλαση παράνομων μεταναστών είναι αποδεκτή με 52% έναντι 45%.
Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση του Reuters/Ipsos, τα 3/4 των Αμερικανών ανησυχούν για πιθανή ύφεση. Το 56% χαρακτηρίζει «υπερβολικά αλλοπρόσαλλες» τις κινήσεις του Τραμπ για την αναδιάρθρωση της οικονομίας και μόνο το 37% εγκρίνει την πολιτική του. Ωστόσο, ένα 42% εξακολουθεί να υποστηρίζει τον Τραμπ, ποσοστό υψηλότερο εκείνου που συγκέντρωνε για μεγάλη περίοδο της θητείας του ο Μπάιντεν.
ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ
Καθοδικό σπιράλ
Οι πολιτικές του Τραμπ κλυδώνισαν τις αγορές. Με πρώτη βεβαίως τη Wall Street. Το τρίμηνο μετά την ορκωμοσία του θυμίζει ένα καθοδικό σπιράλ με ενίοτε απότομες καταστροφικές «βουτιές» και κάποια rebounds που ακολουθούν. Μνημειώδης, η περίφημη «Ημέρα της Απελευθέρωσης», που… απελευθέρωσε και το εύρος της βύθισης στη Wall Street. Οι επενδυτές μάλιστα προετοιμάζονται ήδη και για μεγαλύτερες απώλειες.
Το πρώτο τρίμηνο φέτος ήταν το χειρότερο για τον S&P 500 σε σχέση με τις υπόλοιπες αγορές από το 1980.
Επιπτώσεις, βεβαίως, υπήρξαν και σε άλλες αγορές. Η εικόνα τους της 23ης Απριλίου ξεκαθαρίζει του λόγου του αληθές: ο S&P 500 χάνει από την αρχή του έτους 10,10%, ο ιαπωνικός Nikkei 225 12,60%, στον δε ευρωπαϊκό Stoxx 600 η υποχώρηση σε μηνιαία βάση είναι 7,63%.
Οι απώλειες του S&P 500 στο πρώτο τρίμηνο έβαλαν τέλος σε ένα σερί πέντε συνεχόμενων τριμήνων με κέρδη, ενώ ο NASDAQ εξαφάνισε πάνω από το μισό των κερδών του 2024 μέσα σε τρεις μήνες.
ΟΙ ΜΕΤΟΧΕΣ
Η συντριβή των «Magnificent 7»
Στους χαμένους των 100 ημερών, οι «Magnificent 7» της Wall Street (Αmazon, Apple, Microsoft, Alphabet, NVIDIA, Tesla, Meta) έχουν χάσει αθροιστικά πάνω από 2 τρισ. δολάρια σε χρηματιστηριακή αξία από την αρχή του έτους, ενώ ο δείκτης Information Technology του S&P 1200 (παγκόσμιοι μετοχικοί κλαδικοί δείκτες) έχει αντιστοίχως υποχωρήσει κατά 17,38%. Οι μετοχές των ενεργειακών εταιρειών υποχώρησαν κατά 8,53% στο τελευταίο τρίμηνο, των αντίστοιχων επικοινωνίας κατά 9,95% κ.ο.κ.
Επιπλέον, σύμφωνα με στοιχεία της Bloomberg Intelligence, το 27% των επιχειρήσεων του δείκτη S&P 500 έχει αναθεωρήσει επί τα χείρω τις προβλέψεις του για φέτος. Ο επιχειρηματικός κόσμος των ΗΠΑ εκφράζει τη μεγαλύτερη απαισιοδοξία που έχει καταγραφεί μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.
Κυρίως λόγω της αδυναμίας των επενδυτών να αντιληφθούν πόσο θα πλήξει τις αγορές ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ. Η αναστολή των δασμών 145% στις εισαγωγές από την Κίνα προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, όπως iPhone κ.λπ. διέσωσε προσώρας την Apple, αλλά οι οιωνοί παραμένουν αρνητικοί.
Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Βούλιαξαν projects 8 δισ. δολαρίων
Οι εταιρείες πράσινης ενέργειας -έννοια που ο Τραμπ απεχθάνεται- ήδη ακύρωσαν επενδυτικά projects 8 δισ. δολαρίων μετά τις 20 Ιανουαρίου. Αιτίες η γενικότερη αβεβαιότητα για την εμπορική πολιτική, αλλά και το εχθρικό επενδυτικό περιβάλλον με κατάργηση από την κυβέρνηση μέρους των κινήτρων για την καθαρή ενέργεια.
Σύμφωνα με τον όμιλο E2, 16 νέα ενεργειακά εργοστάσια μεγάλης κλίμακας και άλλα έργα ακυρώθηκαν, έκλεισαν ή συρρικνώθηκαν στο α’ τρίμηνο φέτος.
Ανάμεσά τους, οι ακυρώσεις επενδύσεων της Bosch για εργοστάσιο κυψελών καυσίμου υδρογόνου 200 εκατ. δολαρίων στη Νότια Καρολίνα και της FREYR Battery για αντίστοιχο μπαταριών 2,5 δισ. ευρώ στην Τζόρτζια.
Η TESLA
Μείωση κερδών 39%
Λόγω του κυβερνητικού του ρόλου στο πλευρό του Τραμπ, αλλά και εξαιτίας των υβριστικών επιθέσεών του κατά ηγετών χωρών-συμμάχων των ΗΠΑ, ο Ιλον Μασκ συγκεντρώνει τα πυρά και την οργή εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο, όπως και στις ΗΠΑ.
Το κόστος για την Tesla είναι βαρύ. Διαμαρτυρίες, διαδηλώσεις σε όλες τις ΗΠΑ, αλλά και σε ευρωπαϊκές χώρες, κύμα βανδαλισμών εναντίον εγκαταστάσεών της, αλλά και μεμονωμένων οχημάτων, με πυρπολήσεις και άλλες καταστροφές. Ο Τραμπ χαρακτήρισε τη βία κατά των εκθεσιακών χώρων της Tesla «εγχώρια τρομοκρατία».
Εκείνο, όμως, που καίει τον Μασκ είναι η κάθετη πτώση πωλήσεων της Tesla παντού. Τα κέρδη της στο α’ τρίμηνο μειώθηκαν κατά 39%, στα 934 εκατ. δολάρια έναντι προβλέψεων 1,5 δισ. Οι πωλήσεις της τον Φεβρουάριο στην Ευρώπη συνετρίβησαν. Αποκορύφωμα Ιταλία (-55%) και Γερμανία (-76%). Η μετοχή της συρρικνώθηκε κατά 50% από το υψηλό Δεκεμβρίου, η συνολική της αξία μειώθηκε κατά 120 δισ. δολάρια. Ηδη σενάρια θέλουν τον Μασκ να εγκαταλείπει σχετικά σύντομα το Τμήμα Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας (DOGE). Σε πρώτη φάση, θα αφιερώσει περισσότερο χρόνο στις επιχειρήσεις του.
ΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ
Πόλεμος με Χάρβαρντ και Κολούμπια
Σε ανοιχτό πόλεμο βρίσκονται κορυφαία, ιστορικά αμερικανικά πανεπιστήμια με τον Τραμπ. Αφορμή, η κατά τον πρόεδρο πολιτική αντισημιτισμού που ακολούθησαν πανεπιστήμια όπως το Χάρβαρντ και το Κολούμπια. Ο Τραμπ πάγωσε επιχορηγήσεις και συμβάσεις 2,2 δισ. δολαρίων που προορίζονταν για το ίδρυμα. Προ του κινδύνου οικονομικής ασφυξίας, η διοίκηση του Χάρβαρντ απάντησε μηνύοντας την κυβέρνηση, υποστηρίζοντας ότι υπερέβη τα όρια. Στο Κολούμπια, εξάλλου, τον περασμένο μήνα περικόπηκε ομοσπονδιακή χρηματοδότηση 400 εκατ. δολαρίων. Το ίδρυμα αναγκάστηκε να συμβιβαστεί. Απέβαλε, ανέστειλε ή ανακάλεσε τα πτυχία φοιτητών που κατέλαβαν αίθουσα της πανεπιστημιούπολης κατά τη διάρκεια φιλοπαλαιστινιακών διαδηλώσεων τον Απρίλιο του 2024.
ΟΙ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ
Ζημίες αντί για κέρδη
Οι αυτοκινητοβιομηχανίες, αμερικανικές και ευρωπαϊκές, βιώνουν δύσκολες καταστάσεις. Το 25% επί των εισαγωγών στις ΗΠΑ οχημάτων συν των ανταλλακτικών και εξαρτημάτων τους επέβαλαν μείωση προβλέψεων για τα κέρδη τους κατά μέσο όρο 9%. Η S&P υποβάθμισε το χρέος της Stellantis και εκτιμά ότι οι δασμοί στις εισαγωγές από Μεξικό και Καναδά θα κοστίσουν στις επηρεαζόμενες αυτοκινητοβιομηχανίες των ΗΠΑ το 10%-25% του ετήσιου EBITDA τους. Στην General Motors περίπου 14 δισ. δολάρια (τα κέρδη προ τόκων και φόρων παγκοσμίως για φέτος), στη Ford 6 δισ., σε Stellantis και Volkswagen 5,21 δισ. ευρώ. Σε παρόμοια θέση και οι ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες. Είτε εξάγουν απευθείας στις ΗΠΑ είτε μέσω των εργοστασίων τους σε Καναδά και Μεξικό.
Ο ΖΕΛΕΝΣΚΙ
Η ταπείνωση ενός συμμάχου
Η επιλογή του Τραμπ για αναθέρμανση των σχέσεων με τη Ρωσία, την οποία με τα τηλεφωνήματα με τον Βλαντιμίρ Πούτιν έβγαλε από τον πάγο της απομόνωσης από τους Δυτικούς συμμάχους, είχε ως θύματα την Ουκρανία, τον λαό της και τον πρόεδρο της χώρας Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Η ταπεινωτική εικόνα του Ουκρανού προέδρου να δέχεται τα ανηλεή συνεχή προσβλητικά χτυπήματα από το δίδυμο Ντόναλντ Τραμπ – Τζέι Ντι Βανς στον Λευκό Οίκο, σε παγκόσμια ζωντανή μετάδοση, σόκαρε τη διεθνή κοινή γνώμη. Παραμένει ανεξίτηλη, συμβολίζοντας την έναρξη μιας νέας εποχής στις διεθνείς σχέσεις, με τις ΗΠΑ να αδιαφορούν για τις δεσμεύσεις τους έναντι ενός φιλικού κράτους-συμμάχου, αλλά και απέναντι στο Διεθνές Δίκαιο, σε Συμβάσεις και Συνθήκες. Και με τον Τραμπ, στον βωμό της προσπάθειας απαλλαγής των ΗΠΑ από το οικονομικό βάρος της στήριξης της Ουκρανίας, να επιρρίπτει την ευθύνη της εισβολής στο Κίεβο και να απαιτεί την εκχώρηση της διαχείρισης του ορυκτού πλούτου της χώρας με μετέωρες υποσχέσεις για το θέμα της ασφάλειας της στο μέλλον.
Η σφοδρή πίεση του προέδρου και της αμερικανικής διπλωματίας προς το Κίεβο να αποδεχθεί, χάριν της εκεχειρίας με αμφίβολης αποτελεσματικότητας όρους, την οριστική εκχώρηση της Κριμαίας στη Ρωσία, αλλά και την de facto αποδοχή της ρωσικής κυριαρχίας στα ουκρανικά εδάφη που έχουν καταλάβει οι Ρώσοι από την έναρξη του πολέμου, τον Φεβρουάριο του 2022, καταπατούν θεμελιώδεις αρχές του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, ενώ ανοίγουν κι έναν επικίνδυνο δρόμο για την επικράτηση του «δικαίου του ισχυρού».
ΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ
Ρεκόρ απελάσεων
Η σκληρή πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ στη μετανάστευση έχει προσώρας την ισχυρή αποδοχή της αμερικανικής κοινωνίας. Ετσι, η πολιτική αθρόων συλλήψεων και απελάσεων εντείνεται. Ωστόσο, στον πρώτο μήνα της θητείας του απελάθηκαν 37.660 άτομα, πολύ λιγότερα του μηνιαίου μέσου όρου των 57.000 απελάσεων το τελευταίο έτος επί Μπάιντεν. Νεότερος επίσημος απολογισμός δεν υπάρχει, εκτιμάται, πάντως, ότι ο αριθμός των απελαθέντων έχει εκτοξευτεί.
Η WOKE AGENDA
Μόνο δύο φύλα και αποκλεισμός των τρανς
Αν και 6 στους 10 Αμερικανούς δηλώνουν ακόμη στα γκάλοπ ότι οι πολιτικές ποικιλομορφίας, δικαιοσύνης και ένταξης (DEI) είναι «θετικό στοιχείο» για να το υιοθετούν οι εταιρείες, ο Τραμπ, με την ορκωμοσία του υπέγραψε Εκτελεστικό Διάταγμα, χαρακτηρίζοντας την DEI παράνομη και απαιτώντας να απαλειφθεί από τις πολιτικές ομοσπονδιακών υπηρεσιών και ιδιωτικών εταιρειών.
Λίγο αργότερα, ο Τραμπ υπέγραψε διάταγμα που απαγορεύει στις τρανς γυναίκες και κορίτσια να αγωνίζονται σε γυναικεία αθλήματα, απειλώντας με διακοπή ομοσπονδιακής χρηματοδότησης τα σχολεία που δεν συμμορφώνονται.
ΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ
Το πογκρόμ του Μασκ
Η επιλογή της αναμόρφωσης του ομοσπονδιακού κράτους οδήγησε σε πογκρόμ απολύσεων, που συνοδεύτηκαν από παραιτήσεις και πρόωρες συνταξιοδοτήσεις υπαλλήλων του Αμερικανικού Δημοσίου, με την ευθύνη του DOGE υπό τον Μασκ. Σύμφωνα με το Reuters, συνολικά 260.000 δημόσιοι υπάλληλοι βρίσκονται πλέον οριστικά εκτός των υπηρεσιών τους.
Στον ιστότοπο του DOGE αναφέρεται ότι έτσι έχουν εξοικονομηθεί 160 δισ. δολάρια, ανεξάρτητες πηγές όμως το περιορίζουν δραματικά. Επίσης, πάνω από 20.000 δόκιμοι εργαζόμενοι -πρόσφατα προσληφθέντες ή μεταταγμένοι υπάλληλοι- απολύθηκαν τον Φεβρουάριο. Μετά από δικαστικές αποφάσεις επανήλθαν και οι περισσότεροι απολύονται τώρα ξανά με νέες δικαστικές αποφάσεις.